Bij de inname van Troje zijn alle mannen gedood. Dat betreft ook de mannelijke kinderen, en bovendien zijn de zwangere vrouwen met een wrede speerstoot in de buik omgebracht om de vijftig procent kans op een mannelijke nakomeling uit te sluiten. Het lot van de vrouwen is wreed. Wie van hen niet van de stadsmuren is gesprongen, is verkracht bij de inname van de stad en daarna
als slavin toegewezen aan mannen uit het Griekse leger, ook de koningsdochters die als ereprijs bestemd zijn voor de Griekse aanvoerders. Vrij daarentegen is Briseïs, de koningsdochter uit Lyrnessus. Ze is de enige overlevende van haar familie, gevangen door Achilles, opgeëist door Agamemnon, teruggeven aan Achilles. Ze is door hem bruut bezeten, maar vlak voor zijn sterven door
hem, direct vanuit zijn bed, omwikkeld in een van zijn zaad druipend laken, als vrouw toebedeeld aan zijn onderaanvoerder Alcimus. Die raakt haar niet aan omdat ze zwanger is van Achilles. Briseïs kan contact houden met de opgesloten vrouwen en vertelt als ik-figuur in Barkers De vrouwen van Troje hun verhaal. Dit is dus niet een epische hervertelling; wie die wil lezen kan terecht bij Troje van Stephen Fry. Het is ook geen deconstructie van de mythe, zoals Margaret Atwoods The Penelopiad. Pat Barker staat het dichtst bij De Trojaanse vrouwen van Euripides; zij componeert binnen het epische kader een nieuw plot met ingenieuze subplots met gebruikmaking van gegevens uit mythes en tragedie, consequent geschreven vanuit het perspectief van de
vrouwen die moeten omgaan met hun onderworpenheid en wegen zoeken om zich daarvan te bevrijden. Zij weten zich slachtoffer. Gruwelijk is het wachten van Andromache in een zijkamertje: zij weet dat Pyrrhus, de moordenaar van haar zoontje, haar zal roepen voor dronken gedwongen seks. Uitdagend is het spelen van Hecuba met de gedachte de Griekse meesters te vergiftigen.
Trots is Cassandra’s toestemming in een huwelijk met Agamemnon, want zij voorziet dat dat huwelijk zijn snelste weg naar de dood zal zijn.
Deze verschillende levensdraden spint Pat Barker tot een grimmige nieuwe mythe. Die houdt actualiteit door de universaliteit van de vrouwelijke weerstand tegen onderdrukking in een paternalistische maatschappij, maar ook door het formuleren van uitspraken met een algemene betekenis, zoals een verzuchtend commentaar van Briseïs: ‘Wij zeggen dat we de waarheid zoeken, maar in werkelijkheid zoeken we een zondebok.’ Pat Barker schrijft vol mededogen, maar blijft bij de realiteit en overtuigt ons van het krachtige vernuft van vrouwen in een onmenselijke situatie. Bovendien houdt de opeenvolging van verrassende subplots het boek spannend tot het slot, dat komt wanneer de goden de wind doen draaien en de Grieken vertrekken, zoals we weten, op weg naar nieuwe verhalen.
Recensie door L.J. Deuss
Verborgen levens, publieke figuren. Romeinse vrouwen buiten Rome
Auteur: Pat Barker. Vertaald door Eefje Bosch
Uitgever: Ambo|Anthos, 2021
Uitvoering: paperback, 256 pag.
Prijs: €22,99
