Kristof Vermote
Deze lezing behandelt de integratie en representatie van de grote groep Romeinse vrijgelaten slaven, en meer bepaald het intrigerende stigma dat zij doorheen hun verdere leven met zich zouden meedragen. Door het bestuderen van originele Romeinse briefwisselingen krijgen we doorheen de lezing een uniek inzicht in dit onderwerp.
We bekijken de hardnekkige invloed van (moderne) geschiedschrijving op het beeld van de ‘vrijgelaten slaaf’ en de daarbij vaak voor waar aangenomen overtuiging dat ex-slaven gebukt bleven onder de macula servitutis: de “smet van slavernij”. Was dit werkelijk de allesbepalende identiteitsdimensie die het sociale leven van een Romeinse vrijgelatene bepaalde, of toch eerder een anachronistisch label dat eenvoudige categorisatie van een erg complexe bevolkingsgroep toelaat?
Hoe heeft een macula servitutis denkkader ons begrip van de representatie van vrijgelatenen in Romeinse bronnen beïnvloed? Bestond het concept überhaupt in de hoofden van de Romeinen? Welke rol speelde de complexe relatie tussen ex-meester en ex-slaaf op het stigma van deze laatste? Het zijn slechts enkele vragen die zullen worden opgeworpen in deze lezing die vooral een uitnodiging is om conventionele denkwijzen ter discussie te stellen.
Niet alleen zal duidelijk worden dat het idee van een alomtegenwoordig stigma van slavernij bij Romeinse vrijgelatenen sterk moet genuanceerd worden, maar ook dat er sterke argumenten zijn voor het tegendeel, namelijk dat vrijgelaten status in vele gevallen eerder omarmd werd als een positief aan te wenden identiteitsdimensie – zowel door ex-slaven als hun voormalige meesters.
Afbeelding: ©Trustees of the British Museum.
