Bob van Velthoven
‘Een volk dat voor tirannen zwicht / zal meer dan lijf en goed verliezen / dan dooft het licht.’ Met de bekende verzen van dichter en verzetsheld H.M. van Randwijk (1909-1966) wordt de waarde van de democratie als bestuursvorm onderstreept. Ook in de democratie van het klassieke Athene, waarin het volk niet vies bleek van een flirt met populisten en oligarchen, was de tiran al een veelgebruikt voorbeeld om de voordelen van het democratisch bestel uit te lichten.
In deze lezing wordt een kleine culturele geschiedenis gepresenteerd van de figuur van de Griekse tiran, en beschreven hoe hij van een legendarische trickster en benijdenswaardige populist tot de prototypische ellendigste mens wordt. Vervolgens bespreek ik de drie functies die de figuur van de tiran in werken van Plato (de Staat) en Xenophon (Hiero en Cyropedie) vervult. Door Plato’s karakterisering van de tiran te kapen en te hervormen, becommentarieert en bekritiseert Xenophon de filosofie van zijn tijdgenoot.
