Anton van Hooff
Grote oorlogen brengen grote figuren voort, zoals in de Tweede Wereldoorlog Rommel, Zjoekov, Montgomery en Eisenhower. In Livius’ beschrijving van de Tweede Punische Oorlog botsen de persoonlijkheden van Hannibal en Scipio. Aan het begin van boek 21 wordt Hannibal voorgesteld als behept met ‘onmenselijke wreedheid, meer dan Punische onbetrouwbaarheid, geen enkel gevoel voor waarheid of heiligheid, geen enkel ontzag voor de goden, geen eerbied voor een eed, geen morele principes’. Ondanks dit vernietigende morele oordeel erkent Livius wel Hannibals leiderskwaliteiten. Veel sterker doet dat de bron die hij gebruikte, de Historiai van de pragmatische historicus, de Griek Polybios. Deze maakt melding van een leider die er steeds ‘bovenop’ zat: alert, gewiekst, vindingrijk. Het verloop van Hannibals veldtocht, zoals die in de voordracht wordt geschetst, brengt deze kwaliteiten ontegenzeggelijk aan het licht. Scipio daarentegen moest het hebben van zijn haast goddelijke zending: zo zou bij de inname van Cartagena Neptunus hem ter wille zijn geweest – een slim staaltje van ‘politieke theologie’, vindt Polybios.
