Siward Tacoma
Sophonisba, altera Dido? Liefdesvuur en zelfmoord in Petrarca’s Africa
Francesco Petrarca (1304-1374) was een groot bewonderaar van Vergilius. Hij schreef en schaafde jarenlang aan zijn Africa, een ‘antwoord’ of ‘vervolg’ op de Aeneïs. De Africa werd een Latijns epos over de beslissing van de Tweede Punische Oorlog, onder veldheer Scipio. In deze tekst spelen traditie en vernieuwing, imitatie en emulatie, steeds een rol. De stof voor zijn epos vond Petrarca in Livius’ Ab urbe condita, een tekst waar hij zich jarenlang mee bezig hield.
We bezien de rol die de Carthaagse prinses Sophonisba, een dochter van Hasdrubal, in dit epos speelt. Zij is een huwbare vrouw, ze pleegt zelfmoord als haar trots gekrenkt wordt: typologisch is zij het antwoord op Vergilius’ Dido. Petrarca beschouwde haar verhaal als het pathetice materie fundamentum (‘dramatisch basismateriaal’) van zijn epos. In hoeverre deze ‘nieuwe Dido’ haar mythologische voorbeeld volgde valt echter te bezien. Thema’s als passie, zelfbeheersing, plichtsgetrouwheid, eer en opofferingsgezindheid worden onder de handen van de christelijke humanist Petrarca (die, dat mogen we niet vergeten, in zijn Laura een vrouwelijk dichtersideaal bezong) gevormd tot een fascinerend amalgaam.
Siward Tacoma is classicus en docent klassieke talen aan het Stedelijk Gymnasium Leiden.
