Drs. M. de Leeuw
‘Rechterhand’, ‘éminence grise’, ‘schaduwpremier’: de geschiedenis kent vele voorbeelden
van personen die in het staatsbestel de tweede plek naast de hoogste politiek leider innemen.
Roemrucht zijn degenen die hun eigenlijke soeverein overvleugelden, zoals de Frankische
hofmeiers en de Japanse shogun; tot de verbeelding spreken ook individuen als kardinaal
Richelieu, die als eerste minister regeerde in naam van Lodewijk XIII.
Ook het Romeinse keizerrijk kende nummers twee in zijn lange geschiedenis. Vanaf de eerste
keizer, Octavianus Augustus, horen we regelmatig over persoonlijke assistenten of favorieten
van de keizers. Maar bovenal in de laatste twee eeuwen van het bestaan van het Romeinse
Rijk (althans in West–Europa) speelden personen die zich rond de keizerlijke macht
ophielden een prominente rol. In deze lezing licht ik toe waarom we deze nummers twee
juist in de Late Oudheid (284–476) frequenter tegenkomen en hoe zij gaandeweg hun stempel
drukten op het staatsbestel en de verdeling van de macht in het Oost– en West–Romeinse
rijk. We zullen uiteindelijk zien dat de vaste nummer twee in het westen een nummer één
werd, terwijl de nummer twee in het oosten op gewelddadige wijze van het toneel verdween.
Leden NKV en EOL gratis toegang, niet-leden € 5. Parkeren kan tegen € 1, indien u uw kenteken opgeeft bij de balie.
